Bu isimleri biliyorsunuz, ama bunların bir yerleşim yerinden geldiğini bilmiyor olabilirsiniz.
İkea’daki ürünlerin disleksi olan kurucusu kolay telaffuz edebilsin diye İskandinav ülkelerindeki yerleşim yerlerinin adlarından geldiğini iyi kötü hepimiz öğrendik. Ama sizi çok daha fazla şaşırtacak isimlerimiz var.
1. Çedar peyniri.
Gorgonzola ve Parmesan peynirleri de isimlerini üretildikleri yerlerden alıyor. Ancak adını Güneybatı İngiltere’deki Cheddar kasabasından alan Çedar peynirinin bir farkı var. Diğerleri sadece o bölgede üretilen peynirlere verilen koruma altındaki isimlerken, Çedar peyniri dünyanın neresinde üretiliyor olursa olsun ismi yasal olarak Çedar olmak zorunda.
2. Lyme Hastalığı.
Her ne kadar Lyme hastalığı binlerce yıldır dünya üzerinde görülüyor olsa da, adını 1970’lerde büyük bir salgının yaşandığı ve hastalığın tüm semptomlarının tanımlandığı Connecticut, ABD’deki Lyme kasabasından alıyor.
3. Chihuahua
Bu küçük sevimli köpeklerin adı Meksika’daki Chihuahua eyaletinden geliyor. 1400 yıl önce ilk Avrupalılar buraya ulaştığında gördükleri bu cins köpeği çok beğeniyorlar ve bu bölgenin adıyla anılmaya başlanıyor.
4. Rugby
Efsaneye göre bu oyun, İngiltere Rugby İlkokulu’ndaki bir çocuğun futbol oynayan arkadaşlarının topunu kapıp kaçmasıyla ortaya çıkıyor. Efsane dedik ama bu oyunun ilk yazılı kuralları da 1845 yılında aynı okulda kaleme alınmış.
5. Turkuaz
Aslında bu mavi-yeşil taş Pers hükümdarlığında çıkarılıyor, bizimle pek alakası yok. Ancak bu taş ismini onu Avrupa’ya pazarlayan Türk tüccarların Fransızca okunuşundan alıyor. Evet, turkuaz ismi Türkiye’den geliyor.
6. Jalapeno
Esasında Meksikalılar bu biber türüne huachinango veya chile gordo diyor, ancak dünyanın geri kalanı ona Xalapa veya Jalapa kasabasından gelen ismiyle Jalapeno diyor.
7. Tuxedo (smokin)
Bizim smokin dediğimiz Tuxedo’nun adı da bir yerleşim biriminden geliyor. Her ne kadar bu resmi kıyafet popülaritesini Kral VII. Edward’a borçlu olsa da ismi tamamen Amerikan menşeli. Galler prensinin bir arkadaşı bu kıyafeti New York’ta bulunan Tuxedo Park Club’ta giydiğinde tüm üyelerin hayranlığını kazanıyor. Haliyle sonrasında Tuxedo yerleşim biriminin adıyla anılmaya başlıyor.
8. Sherry şarabı
Bir tür İspanyol şarabı olan Sherry adını, İspanya’da bir kasaba olan Jerez veya Xeres’in Anglikan okunuşundan alıyor. Şampanya gibi Sherry de koruma altına alınmış menşe adı ve sadece İspanya’nın o bölgesinde üretilen şaraplara bu isim verilebiliyor.
9. Maraton
42 kilometre 195 metrelik bir atletizm yarışı olan maraton aslen Yunan koşucu Pheidippides’in Perslileri savaşta yendikleri haberini Atina’ya ulaştırmak için Marathon şehrinden yaptığı 42 kilometre 195 metrelik koşusuna verilen addır.
10. Rottweiler
Bu büyük köpekler adını, sürü gütmek ve kızak çekmek için kullanıldıkları Almanya’daki Rottweil kasabasından alır.
11. Hamburger
Kıyma 1400’lü yıllarda Avrupa’da ortaya çıktı. Alman göçmenler Amerika’ya gittiklerinde yanlarında popüler yiyecekleri olan “Hamburg bifteği”ni de götürdüler. Baharatlarla harman edilmiş bu biftek aslında hamburger köftesinden başka bir şey değildi, ucuzdu ve kısa sürede popüler oldu. Yani hamburger ismi Hamburg şehrinden geliyor.
12. Lezbiyen
Lezbiyen kelimesi ilk defa 1890’larda bir Yunan adası olan Lesbos’taki eşcinsel kadınları tanımlamak için kullanıldı. Antik Yunan şair Sappo burada bir grup kadınla birlikte yaşamış ve onlara aşk şiirleri yazmıştı. 2008 yılında ada sakinleri bu kelimenin sadece Lesbos Adası’nda yaşayanları tanımlamak için kullanılması amacıyla mahkemeye başvurmuş, ama sonuç alamamışlar.
13. Ebola virüsü
Bu ölümcül virüs adını 1976’da ilk salgının ortaya çıktığı Zaire’deki Ebola Nehri’nden alıyor.
14. Pilsner bira
Bu açık renkli şeffaf bira 1800’lerin başında ilk defa bugünkü Çekya’nın Pilsen kasabasında üretildi ve büyük ilgi gördü. Günümüzde dahi halen rağbet görüyor.
15. Uranyum
Saçma gibi görünse de Uranyum adını Uranüs gezegeninden alıyor. 1789’da Alman kimyager Martin Heinrich Klaproth yeni keşfettiği bu elemente sekiz yıl önce keşfedilmiş olan yedinci gezegenin adını vermeyi uygun bulmuş.
16. Çarliston dansı
Tüm zamanların en popüler danslarından olan çarliston dansı adını; hareketlerinin, koreografisinin benzerlik gösterdiği Juba dansının bir hayli popüler olduğu Güney Carolina’nın Afrikalı Amerikalıların yoğun olarak yaşadığı Charleston şehrinden almış.
17. Limuzin
1902 yılında üretilen ilk limuzinler adını Fransız bölgesi olan Limousin’den almışlar. Bunun sebebi aracın arka kısmını kaplayan brandanın Limousin bölgesinde yaşayan çobanların giydikleri kapüşonlu kıyafete benziyor oluşu. Bir başka rivayete göreyse limuzin şoförlerinin giydikleri kıyafetin bu çobanların kıyafetini benzemesinden dolayı bu ismi aldıklarıdır.
Bonus – Denim
Bizim kot veya Jean dediğimiz denim kumaş adını Fransa’nın Nimes bölgesinden alıyor. Aslında uzun bir öyküsü var. Denim kumaşı Nimes’te yaşayan Andre ailesi tarafından üretiliyor. Bu sebeple kumaşa “Serge de Nimes” deniyor. Zaman içinde bu ifade denim şeklinde bir değişime uğrayarak kısalıyor. Valla bizim bildiğimiz bu.